Επικίνδυνος Οίκτος.

Edvard Munch και Rosa Meisner, 1907
Αυτοπορτρέτο

Άκουγα ξαφνιασμένος, συνεπαρμένος απ΄τη ζωηρότητα που έδειχνε η συνέχεια της ομιλίας του:

- Ας μην ξεγελιόμαστε. Άν σήμερα, σ'οποιαδήποτε χώρα, χτυπήσει η σάλπιγγα για έναν ολότελα εξωτικό πόλεμο, για έναν πόλεμο στην Πολυνησία ή σε μια γωνιά της Αφρικής, θα τρέξουν εκατοντάδες κι εκατοντάδες χιλιάδες, δίχως να ξέρουν γιατί, ίσως μονάχα απ΄τη χαρά να ξεφύγουν απ' τον εαυτό τους ή από κάποιες ανεπιθύμητες σχέσεις. Την πραγματική αντίσταση στον πόλεμο τη θεωρώ ίση με το μηδέν. Η αντίσταση ενός ατόμου ενάντια σε μιαν οργάνωση χρειάζεται πάντα πολύ μεγαλύτερο θάρρος απ' την απλήν υποταγή στο ρεύμα, θέλει συγκεκριμένα, ατομικό θάρρος, κι αυτό το είδος, στην εποχή μας, με την πρόοδο της οργάνωσης και τη μηχανοποίηση, ολοένα και σβήνει.

Στον πόλεμο συνάντησα, σχεδόν αποκλειστικά, το φαινόμενο του μαζικού θάρρους, του θάρρους μέσα στη γραμμή και στο σύνολο, κι όποιος θελήσει να βάλει κάτω απ'το φακό του αυτή την έννοια, θ'ανακαλύψει πολύ περίεργα συστατικά. Πολλή ματαιοδοξία, πολλή επιπολαιότητα, και μάλιστα πλήξη, προπάντων όμως πολύ φόβο, φόβο μην τυχόν μείνουν πίσω, φόβο μην τους κοροϊδέψουν, φόβο μη βρεθούν μονάχοι τους και προπάντων φόβο ν'αντιταχθούν στη μαζική ορμή των άλλων.

Τους περισσότερους απ'όσους στο πεδίο της μάχης περνούσαν για ήρωες, τους γνώρισα προσωπικά ως πολίτες, και ήταν, στην πραγματικότητα, πολύ ύποπτοι ήρωες. Σας παρακαλώ, είπε γυρίζοντας ευγενικά στον οικοδεσπότη που στράβωσε τα μούτρα του. Δεν εξαιρώ ούτε τον εαυτό μου.

Επικίνδυνος Οίκτος

Stefan Sweig

1938

Μετάφραση: Μιμίκα Κρανάκη

Απόσπασμα από το Προοίμιο
Φωτογραφία: Εικόνα εξωφύλλου
Edvard Munch, Self-portrait with Rosa Meissner on the beach in Warnemünde, 1907