Νυκτοβια πλασματα.

Nocturnal Animals
Σκηνοθεσία: Tom Ford
2016
116'

        Ένα ακόμη κομψοτέχνημα του Τομ Φορντ - μετά το Ένας Άντρας Μόνος - γεμάτο αντιθέσεις, συνθέσεις και δυνατές εικόνες. Τόσο δυνατές, που αν και ένα μυθιστόρημα πρωταγωνιστεί, εκείνες "ακούγονται" εκκωφαντικά. Σινεμά, λογοτεχνία και σύγχρονη τέχνη σου ψιθυρίζουν ιστορίες για νυκτόβια πλάσματα. 

       Πλάσματα που  δρουν τη νύχτα, "κουβαλούν" τη νύχτα, και τη νύχτα, τότε, αντικρίζουν τον εαυτό τους. Τη νύχτα, τότε, αλλάζουν θέση. Το μυθιστόρημα  του Έντουαρντ Σέφιλντ (Τζέικ Τζίλενχαλ) με τίτλο Nocturnal Animals φτάνει στα χέρια της Σουζαν. Άλλωστε, είναι αφιερωμένο στην ίδια. Οι δυο τους υπήρξαν, πριν χρόνια, σύζυγοι. Η αμφισβήτηση της Σουζαν ως προς την συγγραφική επιτυχία του Έντουαρντ και η θεωρούμενη επίτευξη ενός ωραίου μύθου ευρωστίας ως συνταγής για την ευτυχία φέρνουν το τέλος. Εκείνη τον αφήνει για κάποιον που φαίνεται να πληροί όλα εκείνα που νομίζει πως εξασφαλίζουν μια ζωή με εγγυήσεις. Δεκαεννιά χρόνια μετά και, καθώς η Σούζαν αρχίζει να διαβάζει τις πρώτες γραμμές της ιστορίας του βιβλίου, η ζωή της βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή χωρίς τις πολυπόθητες δικλίδες ασφαλείας για εκείνα στα οποία επένδυε τα προηγούμενα χρόνια (καριέρα, οικογενειακή ζωή, οικονομική ισχύς). Η ιλουστρασιόν άνετη και κοινωνικά αποδεκτή ζωή της κλυδωνίζεται αθόρυβα, στο σκοτάδι. Το ακούμε στους ψιθύρους και στις συγκρατημένες σιωπές μπροστά στη διάψευση.

Big eyes

Ο Έντουαρντ στο μυθιστόρημά του διηγείται μια ιστορία βίαιη, γεμάτη φόβο και αγωνία. Πρόκειται για  ένα ψυχολογικό θρίλερ με κεντρικούς θεματικούς άξονες  την εισβολή, την απώλεια και την εκδίκηση για όλα όσα χάθηκαν ανεπιστρεπτί. Η εικονοποίηση του βιβλίου στην ταινία γίνεται κομμάτι κομμάτι και παράλληλα με την ανάγνωση του από τη Σούζαν. Με αυτόν τον τρόπο  ο Τομ Φορντ μας συντονίζει με τον τρόπο της πρόσληψης του βιβλίου από την αναγνώστρια του. Στο πρόσωπο της Σούζαν (Έιμι Άνταμς) αντανακλώνται όλα όσα εκείνη εισπράττει από την υπόθεση: οι αναλογιες που έρχονται συνειρμικά στο μυαλό της, σε σχέση με το παρελθόν και την ιστορία της με τον Έντουαρντ, η αγριότητα και η απόγνωση της πραγματικής ζωής με τις ψευδαισθήσεις και τα λάθη. Αυτά τα "δύσκολα" που μπορεί να υποβόσκουν κάτω απο την πορσελάνινη ομορφιά και την επιφανειακή ηρεμία της. Εκείνη  είναι το δίχως άλλο η η ηρωίδα -πυρήνας της ταινίας. Όλα τα βλέπουμε μέσα απο τα  μάτια και τη δική της οπτική γωνία. Βλέπουμε τις λέξεις τους βιβλίου μέσα απο την οπτικοποίηση της δικής της φαντασίας. Δεν είμαστε ποτέ σίγουροι ποια στοιχεία των ηρώων είναι δικά της και ποια του στόρι. Εκείνη, όπως και ο κάθε αναγνώστης, δίνει μορφή στους λογοτεχνικούς ήρωες από την περιγραφή του συγγραφέα, αλλά και από ο,τι πιο γνώριμο μπορεί να προσιδιάσει στην οπτική κατασκευή του ήρωα (π.χ. τα κόκκινα μαλλιά  μάνας και κόρης, η ταύτιση του λογοτεχνικού κεντρικού ήρωα με τον Έντουαρντ). 

Το στιλ ως καμουφλάζ

Η Σούζαν διαβάζει το βιβλίο στο αψεγάδιαστο - σχεδόν ανέγγιχτο γραφείο, στο αψεγάδιαστο - σχεδόν ανέγγιχτο - σπίτι της. Ο σκηνοθέτης τοποθετεί τη Σούζαν σε μια τέλεια αισθητική ασφάλεια, αυτή που φτιάχνει με το πολυτελές και κομψό σκηνικό μοτίβο, το οποίο έρχεται σε απόλυτη αντίθεση με την οπτικοποίηση του μυθιστορήματος και τους χώρους της δράσης που επιλέγονται για να δούμε την ιστορία μέσα από την ανάγνωση της Σούζαν. Το σκληρό και ανασφαλές περιβάλλον που φτιάχνει ο Έντουαρντ  στη μυθοπλασία συντρίβει το προστατευμένο "σπιτικό" της Σούζαν στην πραγματική ζωή. Οι λέξεις του βιβλίου  "ζητούν" τις ξεχασμένες, αλλά ζωντανές, ενοχές της. Η Σούζαν βγαίνει από τα ζεστά της σκεπάσματα και πατάει ξυπόλυτη στην άσφαλτο του βιβλίου.

Οι αναλογίες

 Ο τιτλος της ταινίας ταυτίζεται με τον τίτλο που δίνεται στο βιβλίο που γράφει ο Έντουαρντ: Nocturnal Animals. Έτσι, εντείνεται και η ταύτιση - σύνδεση που δημιουργεί η πρόσληψη ενός καλλιτεχνικού έργου απο τον θεατή  - ακροατή - αναγνώστη.  Ως θεατής της ταινίας του Ford γίνεσαι αποδέκτης του έργου τέχνης και του βιβλίου μέσα απο το πρίσμα της Σούζαν. Οι θεατές της κινηματογραφικής ταινίας του Φορντ παρακολουθούν ένα καλλιτεχνικό δημιούργημα (ταινία)  και μέσα από αυτό, έμμεσα, γίνονται μάρτυρες της πρόσληψης διαφορετικών ειδών καλλιτεχνικών έργων (όπως είναι η λογοτεχνία και η σύγχρονη τέχνη) από τον φανταστικό χαρακτήρα της ταινίας Σούζαν. Ως θεατές παρατηρούμε νυκτόβια πλάσματα (τους ήρωες της ταινίας και τα κρυμμένα τους ένστικτα), οι αναγνώστες του βιβλίου του Έντουαρντ (εν προκειμένω η Σούζαν) διαβάζουν για Νυκτόβια πλάσματα και όλοι μαζί ήρωες και θεατές ξυπνάμε τα δικά μας "νυκτόβια πλάσματα" μπροστά στο εικαστικό έργο που παρατηρεί η Σούζαν και γράφει: REVENGE.  Όπως εμείς καθημερινά αντιλαμβανόμαστε την τέχνη, έτσι και η τέχνη "μιλάει" στη Σούζαν για μια άλλη ζωή. Όμως, στην ουσία, εκείνη (και κάθε εκείνη) ερμηνεύει αυτά τα ερεθίσματα σύμφωνα με τον ψυχισμό και την προσωπική  της ιστορία. 

Η τέχνη, λοιπόν, δίνει στη Σούζαν ελπίδα. Προσωρινή διέξοδο και (επώδυνη έστω) θεραπεία. Οι λέξεις, όπως γράφεται παραπάνω, τη σκουντούν, την ωθούν να αλλάξει τη δυστυχία της. Το βιβλίο - μήνυμα της προδομένης της αγάπης απο τα παλιά, - εκδίκηση ή σφραγίδα σε μια κλειστή υπόθεση χρόνων -, γίνεται γι' αυτήν αφορμή να νιώσει ότι κάτι μπορεί να διορθωθεί από αυτά που χτυπούν στον παλμό της ύπαρξης της ως άσκοπα και λανθασμένα.   

Για το τέλος της ταινίας, -ανοιχτό, μα και τόσο ξεκάθαρο ταυτόχρονα- δε θα μιλήσουμε. Θα πούμε μόνο πως μπορεί να δείτε τον Έντουαρντ Χόπερ να σας χαιρετάει από το κάδρο.